دارو درمانی

تعادل مواد شیمیایی مغز در بیماری های مزمن

دارودرمانی چیست؟

دارو درمانی از جمله درمان هایی است که برای اختلالات روانی به کار می رود. دارو درمانی که توسط روانپزشکان تجویز می شود، روی تعادل مواد شیمیایی مغز اثر می گذارد تا نشانه های اختلال کاهش یابند یا به طور کامل از بین بروند. پژوهشگران معتقدند نشانه ها، علایم و تجربیات ذهنی مربوط به اختلالات روانی، نشانگر بدکارکردی سیستم عصبی مرکزی (مغز) است و به دلیل عدم تعادل الکتروشیمیایی در مغز به وجود می‌آیند.

هر فعالیتی که در مغز اتفاق می‌افتد در نتیجه تاثیر مولکول های شیمیایی است که به عنوان انتقال دهنده‌های عصبی بر روی سلول های عصبی تاثیر می گذارند، آن ها را تحریک و یا مهار می کنند. در دارودرمانی، داروها به عنوان مولکول های شیمیایی یا مانند انتقال دهنده های عصبی طبیعی عمل می کنند و عملکرد آن ها را افزایش می دهند و یا مانع از فعالیت آن ها می شوند. به همین دلیل دارودرمانی موجب کاهش یا از بین رفتن نشانه های اختلال روانی می شود.

دارو چیست؟

طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، هر ماده یا مخلوطی از مواد که برای استفاده در درمان، تسکین، پیشگیری یا تشخیص یک حالت غیرطبیعی، جسمانی و یا علایم ناشی از آن، هم چنین برای بازسازی، طبیعی کردن یا تغییر کار اندام های انسان یا حیوان به کار می رود، دارو نامیده می‌شود. هر دارویی علاوه بر مزیت ها، عوارض جانبی محتملی نیز دارد.

کدام نوع از داروها برای دارودرمانی استفاده میشود؟

انواع داروهای روانپزشکی که برای اختلالات روانی تجویز می شوند در دسته های زیر قرار می گیرند.

ضدافسردگی ها: داروهای ضدافسردگی برای درمان دارویی افسردگی، اضطراب، وسواس و گاهی دیگر اختلالات به کار می روند. این داروها به بهبود نشانه های ناراحتی، ناامیدی، کمبود انرژی، دشواری در تمرکز، میل به خودکشی و فقدان علاقه به انجام فعالیت ها، کمک می کنند. با این حال، ضدافسردگی ها افراد را خوشحال نمی‌کنند و یا شخصیت آن ها را تغییر نمی‌دهند. داروهای ضدافسردگی اعتیادآور نیستند و مصرف آن ها وابستگی ایجاد نمی کند. از داروهای ضدافسردگی در درمان افسردگی، اضطراب و وسواس کودکان استفاده می شود.

عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی عبارتند از: خواب آلودگی یا بی خوابی، یبوست، افزایش وزن، مشکلات جنسی، لرزش و خشکی دهان.

داروهای ضدروانپریشی: داروهای ضدروانپریشی معمولا برای درمان اختلالات روانپریشی مانند اسکیزوفرنی به کار می روند. هم چنین ممکن است در درمان اختلال دوقطبی و یا در ترکیب با ضدافسردگی ها برای درمان افسردگی به کار روند. داروهای ضدروانپریشی می توانند هذیان (افکار غلط) و توهم (شنیدن یا دیدن چیزهایی که دیگران نمی شنوند یا نمی بینند) را کاهش دهند و یا حتی از بین ببرند. این داروها به تفکر، تمرکز روی واقعیت و داشتن احساس آرامش، هم چنین خواب بهتر و ارتباط کارآمدتر کمک می کنند. از داروهای ضدروانپریشی در درمان پرخاشگری و مشکلات رفتاری استفاده می شود.

عوارض جانبی داروهای ضدروانپریشی عبارتند از: خواب آلودگی، آشفتگی، افزایش اشتها، افزایش وزن، یبوست، خشکی دهان، سرگیجه، فشار خون پایین، بی قراری، ضعف، لرزش و سفتی عضلات.

ادامه مطلب

داروهای تثبیت کننده خلق: داروهای تثبیت کننده خلق اغلب برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می شوند. این دارو ها به کاهش و یا حتی حذف دوره های خلق بسیار بالا یا پایین و نشانه های مرتبط با آن ها کمک می کنند. داروهای تثبیت کننده خلق، هم چنین گاهی در ترکیب با ضدافسردگی ها برای درمان افسردگی های طولانی، عودکننده یا مقاوم به درمان به کار می روند. از این داروها برای پرخاشگری و مشکلات رفتاری نیز استفاده می شود.

عوارض داروهای تثبیت کننده خلق عبارتند از: دل درد، اسهال، یبوست، خواب آلودگی، افزایش وزن، سرگیجه، لرزش، تاری دید و سردرگمی.

داروهای آرامبخش یا قرص های خواب: این داروها می‌توانند اضطراب و بی خوابی را کاهش دهند و به شما کمک کنند احساس آرامش داشته باشید. داروهای ضداضطراب معمولا برای دوره های کوتاه تجویز می شوند زیرا مصرف طولانی مدت آن ها وابستگی به دنبال دارد.

داروهای آرامبخش و قرص های خواب ایمن هستند و عوارض جانبی جدی کمی دارند. با این حال مانند هر داروی دیگری افراد ممکن است مشکلاتی داشته باشند. به محض مشاهده نشانه هایی از قبیل سردرد، لکنت زبان، سرگیجه، حالت تهوع و یا نگرانی بیش از حد با پزشک خود تماس بگیرید.

داروهای محرک: این داروها می توانند اثر آرام کننده داشته باشند و به افزایش تمرکز و توجه هم در کودکان و هم در بزرگسالان کمک کنند. داروهای محرک هم چنین می توانند توانایی فرد را برای دنبال کردن دستورالعمل ها بهبود بخشند و بیش فعالی و تکانشگری را کاهش دهند.

اثرات جانبی داروهای محرک عبارتند از: مشکل در به خواب رفتن، کاهش اشتها و کاهش وزن.

عوارض جانبی داروهای روانپزشکی و نحوه انطباق با آنها

اگر با داروهای خود مشکل دارید و یا عوارض جانبی ناخوشایندی را تجربه می کنید، با پزشک خود درمیان بگذارید. او می تواند پیشنهادهایی داشته باشد که به شما کمک کنند.

گاهی عوارض جانبی داوروهای روانپزشکی را می توان به راحتی کنترل کرد:

خشکی دهان: از آدامس های بدون شکر یا نعنا استفاده کنید.
یبوست: زیاد آب بنوشید و از سبزیجات و میوه ها زیاد استفاده کنید.
حالت تهوع: دارویتان را همراه با غذا مصرف کنید.
احساس خواب آلودگی: زمان مصرف دارو را تغییر دهید.
مشکلات جنسی: یا پزشک خود درباره تغییر یا افزایش دارو صحبت کنید؛ و شرایط را با شریک خود در میان بگذارید.

کدام افراد در استفاده از روش دارودرمانی درخطر هستند؟

تمامی افراد می توانند از دارو درمانی برای بیماری های روانپزشکی استفاده کنند، اما بعضی از گروه ها نیازهای ویژه ای دارند. گروه هایی که باید در استفاده از دارودرمانی برای آنها احتیاط شود عبارتند از:

ادامه مطلب

کودکان و نوجوانان: بیشتر داروهایی که برای درمان اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان به کار می روند، ایمن و موثر هستند. با این حال بعضی داروها روی این گروه مطالعه نشده اند. مهم است به خاطر داشته باشیم که دارودرمانی در کودکان و نوجوانان همراه با نظارت باشد، زیرا کودکان ممکن است نسبت به بزرگسالان واکنش ها و عوارض جانبی متفاوتی را نشان دهند و دیگر این که برخی داروها برای افراد کم سن ممکن است عوارض خطرناکی به همراه داشته باشند.
افراد مسن: افراد بالای ۶۵ سال، باید هنگام مصرف داروهای روانپزشکی مراقب باشند، مخصوصا اگر چند دارو را با هم مصرف می کنند؛ زیرا احتمال تداخلات دارویی، فراموش کردن مصرف دارو و یا مصرف بیش از حد در این گروه بیشتر است.
زنانی که باردارند یا تمایل به بارداری دارند: تحقیقات کمی روی مصرف داروهای روانپزشکی در دوران بارداری صورت گرفته است. خطرات بسته به نوع دارو و مرحله بارداری متفاوت است. داروها باید با توجه به آخرین تحقیقات علمی و در کمترین میزان ممکن تجویز شوند.

در دارودرمانی چه نکاتی باید رعایت شود؟

رعایت برخی نکات ساده و ابتدایی از سلامت شما حین دارو درمانی محافظت می کنند:

از مصرف مواد مخدر یا نوشیدن الکل هنگام مصرف داروهای روانپزشکی اجتناب کنید. این ترکیب می تواند خطرناک و حتی مرگ آفرین باشد.
هنگام رانندگی و یا کار با ماشین آلات مراقب باشید. داروهای روانپزشکی ممکن است شما را خواب آلوده کنند.
زنانی که باردارند و یا شیر می دهند، باید با پزشک خود درباره نگرانی های ممکن در رابطه با دارو مشورت کنند.

ادامه مطلب

قطع ناگهانی دارو می تواند باعث شود احساس بیماری کنید و یا حتی دچار تشنج شوید. قطع دارو و روند دارو درمانی باید به تدریج و زیر نظر پزشک صورت گیرد.
اگر مصرف دارو باعث می شود دچار احساس مریضی، تب، واکنش پوستی و یا هر مورد نگران کننده دیگری شوید، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.

اگر پزشکتان برای شما دارو تجویز کرده است، لازم است نکات زیر را بدانید و در نظر بگیرید:

دارو درمانی، درمان قطعی نیست. داروها نمی توانند به طور کامل و قطعی، اختلالات روانی را درمان کنند. آن ها بسیاری از نشانه های مشکل ساز اختلال را کنترل می کنند تا فرد بتواند عملکرد طبیعی یا نزدیک به طبیعی خود را داشته باشد.لازم به ذکر است که بهبود نشانه ها به وسیله دارو درمانی هم چنین می تواند تاثیر درمان های دیگر از جمله روان درمانی را نیز افزایش دهد.
هر دارویی، مزایا و خطرات خود را دارد. تصمیم گیری درباره مصرف یک دارو، بستگی به تعادل بین اثرات مثبت و منفی آن را دارد. هر چند، گاهی تنها راه مصرف دارو و مشاهده اثرات آن روی فرد است.
دارو درمانی هنگامی که بخشی از یک برنامه درمانی باشد، بیشترین اثر را دارد. برنامه درمانی شما می تواند، شامل روان درمانی، روش های تحریک مغزی و گروه های بازتوانی باشد که در خصوص مشکلاتی که دارو درمانی نمی تواند آن ها را رفع کند، کمک کننده هستند. تصمیم گیری درباره بهترین برنامه درمانی باید بر اساس نیازهای فرد و شرایط پزشکی او باشد.
اثرگذاری دارو درمانی ممکن است زمان ببرد. بعضی داروها ممکن است هفته ها طول بکشد تا اثر خود را بگذارند. گاهی ممکن است عوارض جانبی زودتر از اثرات مثبت دارو آغاز شوند. هم چنین ممکن است بیش از یک دارو را برای رسیدن به نتیجه مطلوب، مصرف کنید.