نگاهی دقیق و مختصر به اختلال ویرانگر اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یا همان شیزوفرنی یک اختلال روانی جدی اما نادر است، به طوری که تنها کمتر از یک درصد مردم آمریکا با آن دست و پنجه نرم می کنند. فردی که به اسکیزوفرنی مبتلا است اما درمانی دریافت نمی کند، گاهی اوقات از دنیای واقعی خارج می شود و تلفیقی از توهمات و هذیان ها را تجربه می کند.
بر اساس منابع انجمن روانپزشکی آمریکا، اختلال اسکیزوفرنی حداقل با وجود دو مورد از علائم زیر مشخص می شود:
- هذیان ها یا اعتقادات فکری عجیب و غریب
- توهمات ادراکی؛ برای مثال، مشاهده یا شنیدن چیزی که دیگران نمی بینند یا نمی شوند
- گفتار به هم ریخته (برای مثال؛ خارج شدن از رشته کلام یا بی ربط بودن کلمات با هم)
- رفتارهای ناسازگارانه یا کاتاتونیک
- مجموعه ای از سه نشانه منفی (بی خیالی نسبت به هیجان ها و عدم وجود زبان بدن، فقر کلامی یا گفتگو نکردن و در آخر بی انگیزگی نسبت به اهداف و آرزوها)
در اینجا نشانه های منفی یعنی عملکردهای معمول یک شخص سالم در اشخاص اسکیزوفرن وجود ندارد. گاهی اوقات تشخیص این اختلال تنها با وجود یکی از این نشانه ها انجام می شود. این اتفاق زمانی می افتد که یک روانپزشک تشخیص دهد هذیان های فرد بیمار عجیب و غریب هستند، صداهای خاصی را می شود و یا چند نفر در ذهن او در حال گفتگو هستند.
از آغاز علائمی که ذکر شد باید حداقل یک ماه گذشته باشد و به طور پیوسته حداقل تا شش ماه به طول انجامد. در این دوره شش ماهه نشانه ها ممکن است کمی ملایم تر بروز یابند؛ به عنوان مثال، فقط هذیان های عجیب و تجارب ادراکی غیرعادی وجود داشته باشند. همچنین در این دوره شش ماهه باید حداقل دو مورد از نشانه های بالا وجود داشته باشد.
شرو ع اسکیزوفرنی قبل از نوجوانی نادر است. اوج سن ابتلا به این اختلال برای مردان در اوایل تا میانه های دهه سوم زندگی و برای زنان اواخر این دهه است. هرچند که گفته می شود اسکیزوفرنی پیش از سن ۲۰ سالگی کمتر رخ می دهد، اما ابتلا یک نوجوان به آن را می توان تا حدودی پیش بینی کرد. برای مثال، نوجوانان ممکن است دیدگاه های غیر عادی مختلف و یا تجربیات ادراکی غیرمعمول مثل احساس حضور یک شخص خیالی را داشته باشند. همچنین احتمال دارد مکالمات آن ها قابل فهم ولی مبهم و رفتارشان کمی عجیب به نظر برسد.
بیمارانی که از اسکیزوفرنی رنج می برند، در بسیاری از حوزه های زندگیشان دچار نقص عملکرد جدی می شوند. برای مثال در حیطه های شغلی، روابط بین فردی و بهداشت فردی افت قابل توجهی را شاهد هستیم.
به منظور دستیابی به تشخیصی دقیق باید که اختلالات مشابه اسکیزوفرنی رد شوند. مثلاً اختلال خلقی همراه با نشانه های روان پریشی شباهت زیادی به اسکیزوفرنی دارد اما درمانی متفاوت نیاز دارد. همچنین علائم اسکیزوفرنی مثل هذیان ها و توهمات نباید به دلیل مصرف داروها یا مواد روانگردان ایجاد شده باشد، در غیر این صورت اسکیزوفرنی نامیده نمی شود.
اسکیزوفرنی در DSM-IV به انواع مختلفی تقسیم می شد. اگر چه این انواع در نسخه جدید DSM کنار گذاشته شدند، اما همچنان برای توصیفات دقیق تر و مقاصد دیگر به کار برده می شوند. توضیحات مختصری از آن ها را بر اساس DSM-IV در اینجا می آوریم:
- اسکیزوفرنی پارانویید: فردی که نسبت به همه چیز شک دارد، احساس تهدید و اذیت و آزار می کند، خود را شخصی مهم در نظر می گیرد و یا ترکیبی از همه این ها را تجربه می کند.
- اسکیزوفرنی آشفته: فردی که ناسازگاری های رفتاری زیادی دارد و اغلب ممکن است هذیان داشته باشد.
- اسکیزوفرنی کاتاتونیک: فردی که اغلب گوشه گیر و ساکت است و ژست های بدنی عجیب و غریب به خود می گیرد.
- اسکیزوفرنی باقی مانده: فردی که دیگر هذیان و توهمی ندارد اما همچنان علاقه ای برای ادامه زندگی نشان نمی دهد. این علائم می توانند بسیار ویرانگر ظاهر شوند.