چرا نمی‌توانیم تمرکز کنیم؟
امروزه عوامل مهمی مانند تمرکز و توجه که در زندگی افراد نقشی کلیدی دارند، بنا به دلایل اجتماعی و فردی رفته رفته رو به کاهش هستند. کاهش توانایی تمرکز کردن بر روی وظایف کوچک و بزرگ می‌تواند مشکلات زیادی را برای شما به وجود بیاورد و زندگی شما را مختل کند.
زمانی که توانایی خود در تمرکز کردن را از دست دهید، ذهن شما قادر نخواهد بود تا روی فعالیتی که قصد انجام آن را دارید متمرکز شود. برای مثال در حال کتاب خواندن هستید و در حالی که به کلمات نگاه می‌کنید، غرق در افکار دیگری می‌شوید، یا تصمیم می‌گیرید به برنامه ریزی و کار روزمره خود بپردازید، اما ناگهان به خودتان که می‌آیید و می‌بینید در رویای خود در یک خیابان در حال قدم زدن هستید.
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا نمی‌توانید تمرکز کنید؟ امروزه متهم ردیف اول هر اتفاقی، تکنولوژی است، زیرا گوشی‌های هوشمند، تبلت و لپ‌تاپ، همه و همه بخش انبوهی از تمرکز ما را از آن خود کرده‌اند. اما اگر بخواهیم واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم، خواهیم دید که تکنولوژی تنها دلیل عدم تمرکز ما نیست.
در ادامه به دلایل فیزیکی و روانی عدم تمرکز و همچنین راه‌های افزایش تمرکز می‌پردازیم.
10 عامل عدم تمرکز
• اضطراب
نگرانی و فکر کردن بیش از حد، تمام تمرکز شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و شما نمی‌توانید روی افکار و کارهای اصلی خود تمرکز کنید. اضطراب و استرس از آن لحظه‌ای که شما را فرا می‌گیرد، تا لحظه بیرون آمدن از آن، ذهن و تمرکز را کاهش می‌دهد و شما را در بدترین لحظات، افکار و حالت قرار می‌دهد که نه تنها واقعی نیستند، بلکه به احتمال زیاد حتی اتفاق نخواهد افتاد.
• خستگی
در کنار استراحت کم، یکی دیگر از دلایل خستگی مفرط، کار بیش از حد است، به طوری که مغز شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مغز شما نسبت به همه اینها حساس شده و سبب عدم تمرکز می‌شود.
• افسردگی
کمبود تمرکز یکی از نشانه های رایج افسردگی است. گاهی اوقات افسردگی عمیق می تواند کار یا مطالعه را به طور موثری غیرممکن کند و ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.
• کم‌خوابی
کاهش یا مختل شدن خواب می تواند منجر به عدم تمرکز در روز بعد شود. در صورتی که خواب شما به مدت طولانی با اختلال مواجه باشد، باید سریعاً برای درمان آن اقدام کنید تا علت اصلی آن کشف و برطرف شود.
• مصرف الکل یا مواد مخدر
وابستگی به الکل یا حتی استفاده تفریحی الکل یا مخدرها باعث می شود که عملکرد مغز را به کمتر از حد مطلوب می‌رساند. بعلاوه، برخی از داروها نیز ممکن است چنین اثری داشته باشند، بنابراین باید حتماً با مشورت و تجویز پزشک مصرف شوند.
• سکته مغزی
بروز مشکل در جریان خون در مغز می تواند باعث تغییر در عملکرد مغز، و در نتیجه گاهی اوقات سبب از دست دادن حافظه و یا عدم تمرکز می‌شود. در این حالت، کاردرمانی می تواند به بازسازی برخی از مهارت های ذهنی کمک کند.
• مشکلات تیروئید
کم‌کاری تیروئید می تواند منجر به تغییر در فعالیت سلول‌های مغزی شود که این امر می‌تواند به کاهش توانایی فرد در تمرکز کردن منجر شود.
• کم خونی
کاهش سطح گلبول های قرمز خون مانع از انتقال منظم اکسیژن در بدن شده و می‌تواند باعث ضعف و خستگی شود که از عوامل بروز عدم تمرکز می‌باشند.
• آسیب رسیدن به سر
در حالی که یک ضربه جزئی به سر در هنگام ورزش باعث ایجاد سردرگمی موقت می شود، آسیب‌های جدی‌تر مانند تصادف اتومبیل می‌تواند باعث آسیب دائمی شده و منجر به بروز مشکلات شدید در تمرکز کردن شود. در افراد مسن نیز به زمین افتادن یکی از علل شایع آسیب رسیدن به سر است و می تواند منجر به سردرگمی و اختلال در تمرکز شود. برای به حداقل رساندن این عوارض باید بلافاصله پس از آسیب، برای درمان آن اقدام کرد.
• سردرگمی در کار
این مساله که ندانید دقیقا چه کاری را می‌خواهید انجام دهید یعنی مسیر و هدف تعیین شده‌ای برای فعالیت‌ها و وظایف خود نداشته باشید، باعث می‌شود تا در انجام کارهایتان دچار عدم تمرکز شوید.
تمرکز کردن مهارتی است که اگر با اختلال مواجه شود، می‌تواند مانع از انجام فعالیت‌های شما شده و زندگی روزمره‌تان را با مشکل مواجه کند. بنابراین باید ناتوانی در تمرکز کردن را جدی بگیرید و برای برطرف کردن آن اقدام کنید.
برای بررسی توانایی تمرکز کردن آزمون‌هایی طراحی شده‌اند که یکی از پیشرفته‌ترین این آزمون‌ها، آزمون سنجش توجه و تمرکز IVA است. این آزمون قادر است سطح توجه و تمرکز را در بازه سنی کودکی تا بزرگسالی، به دقت اندازه‌گیری کند و از این طریق، به تشخیص و برطرف کردن ناتوانی در تمرکز کمک کند.
آزمون دیگری که برای ارزیابی تمرکز به کار می‌رود، آزمون ارزیابی توجه و تمرکز کوتاه‌مدت COG می‌باشد. این آزمون نیز با ارزیابی مهارت‌های شناختی مانند دقت، توجه و تمرکز، مشخص می‌کند که فرد تا چه میزان در تمرکز کردن مشکل دارد.
امروزه روانشناسان و روان‌پزشکان بر این باورند که برای کمرنگ کردن اثرات عدم تمرکز در زندگی بهتر است از چالش‌های ذهنی و فعالیت‌های بدنی مختلفی استفاده کنیم:
- تلاش کنید تا یک چالش جدی در فعالیت های ذهنی خود بگنجانید، به عنوان مثال،یادگیری یک زبان جدید و یا نحوه نواختن یکی از آلات موسیقی
- ورزش‌هایی را که برا حفظ سلامت قلب و ریه‌ها مفید هستند، انجام دهید
- تمرینات ذهنی مانند جدول و معما را در برنامه خود بگنجانید
- بازی‌های کامپیوتری استراتژیک می‌توانند سرگرم‌کننده و چالش برانگیز باشند البته به شرطی که خشن نباشد
- دقت کنید که زمان استراحت و خواب کافی داشته باشید
هرچه سریعتر برای درمان افسردگی یا اضطراب اقدام کنید.