پیشرفت علم در قرن 20 و 21 از شاخصه‌های اصلی در دوران مدرن و پست مدرن است.

پیشرفت علم در قرن 20 و 21 از شاخصه‌های اصلی در دوران مدرن و پست مدرن است. علم با فراگیر شدن در کشورهای مختلف دنیا و نقاط مختلف جغرافیایی، در پی پاسخگویی به سوالات مختلف آدمی پرداخته است. هر چند گرایش و تمایل اساتید و دانشجویان مختلف در دنیا به رشته‌های غیرعلمی مانند فلسفه، الهیات، ادبیات و هنر کم نشده (و چه بسا بیشتر هم شده است و مخصوصا در حوزه علوم انسانی) اما شاهد رشد روز افزون دانشجویان در رشته‌های علمی مختلفی هستیم. رشته‌هایی که از بررسی کهکشان‌ها و دنیای بیرون از زمین شروع می‌شوند و به مسائلی مانند دنیای ماده و روان آدمی می‌رسند. مطالعات در دوران ما به حدی رسیده است که به دنبال منشا انسان و گونه‌های مختلف جانوری است و به گونه‌ای برای شناخت اجداد خودش تلاش می‌کند. گویی این موجود قرار است از خودش و طبیعت شروع کند و به آن هم می‌خواهد برگردد. بسیاری از رشته‌های علمی بر انسان تمرکز کرده‌اند و در پی شناخت توانایی‌ها و خصلت‌های جسمی و روانی او هستند. از رشته‌های زیست‌شناسی و علوم پزشکی گرفته تا روانشناسی و علوم اجتماعی. در کنار این رشته‌ها در دهه‌های اخیر شاهد به وجود آمدن رشته‌های مختلف دیگری هستیم که روی ویژگی‌های خاص دیگری تمرکز کرده‌اند. علوم اعصاب از جمله رشته‌های جذاب و مورد علاقع بسیاری از پژوهشگران علمی است که بر سیستم اعصاب انسان تمرکز دارد و در پی شناخت آن است. این رشته به بررسی سیستم اعصاب به صورت کلی در انسان‌ها و ساختار آن تا شناخت بیماری‌های مختلف عصبی و ارائه راه‌های درمان مختلف است. در واقع علوم اعصاب پنجره جدیدی در دنیای علم و به سیستم عصبی است که با بهره‌گیری از پیشرفت مهندسی و استفاده از ابزارهایی همچون روش‌های آزمایشگاهی پزشکی و حوزه‌های تصویربرداری عصبی (مانند MRI، CT، fMRI، PET و غیره) و همچنین EEG در پی شناخت مغز و کارکردهای آن است. در همین رابطه نیز محققان علوم اعصاب در بررسی‌های مختلف از مغز انسان به 5 یافته علمی مهم رسیده‌اند که در سال 2018 گام مهمی در این رشته و در کمک به درک انسان از مغز به حساب می‌آیند:

1.دیدگاه عفونی داشتن به بیماری آلزایمر

محققان علوم اعصابدر بررسی علل ممکن برای بیماری مهلک‌کننده آلزایمر طی سالها تحقیق و پژوهش به این نتیجه رسیده بودند که ژنتیک همانند سایر بیماریها در انسان در این بیماری نیز نقش مهمی دارد. علائم مهلک کننده این بیماری و بررسی راه‌های ممکن درمانی برای آن باعث شد تا پژوهشگران به تلاش‌های خود ادامه بدهند و به این نتیجه رسیدند که نقش پروتئین‌های خاصی نیز در مغز این افراد از اهمیت خاصی برخوردار است. اما تجویز دارو برای آلزایمر راه به جایی برای درمان آن نبرده است و صرفا به عنوان کندکننده روند پیشرفت و رفع برخی علائم استفاده می‌شوند. در سال 2018 محققان به این نتیجه رسیدند که ممکن است ویروس سیمپلکس هرپس نوع یک (HSV-I) در این بیماری نقش داشته باشد. این ویروس پس از ورود به بدن و مخصوصا مغز این افراد، در صورت وجود محرک‌های محیطی همانند استرس می‌تواند فعال شود و علائم مخصوص به خود را در پی داشته باشد. این یافته محققان علوم اعصاب نشان می‌دهد که شاید داروهای مخصوص بیماریهای این ویروس در آلزایمر موثر باشند و همچنین باید در حین به عنوان مثال عمل جراحی به آلودگی مغز فرد به این ویروس توجه داشت.

2.کاشت‌ الکترود، راه رفتن در بیماران فلج‌شده را امکان‌پذیر می‌کند

بیمارانی که در اثر علل مختلف، بخش‌هایی از سلول‌های عصبی نخاع خود را از دست می‌دهند از ناحیه مورد نظر به پایین امکان حرکت ندارند و به فلج مبتلا می‌شوند. این به دلیل آن است که بین قسمت بالایی و پایینی بخش‌های آسیب دیده ارتباطی وجود ندارد و پیام‌های عصبی منتقل نمی‌شوند. در سال 2018 محقان توانستند با بکارگیری کاشت‌های الکترودی الکتریکی در نخاع چنین افرادی آنها را قادر به راه رفتن به فواصل کم و به نسبت زیاد کنند. این کار می‌تواند به کمک دیگر متخصصان در حوزه‌های مختلف رو به پیشرفت برود و پایانی بر فلج ناشی از قطع نخاع و فلج‌های مشابه آن باشد.

3.توسعه مغزیِ نقشه بارکدهای CRISPR در جزئیات عالی

فرآیند بررسی و دنبال کردن مغز انسان از اهمیت خاصی برخوردار است. سلول‌های عصبی ابتدا شکل می‌گیرند و به سمت مکانی که قرار است بروند، حرکت می‌کنند. دنبال کردن یک نورون در میان میلیاردها نورون و بررسی نحوه رفتار آن کار غیرممکنی به حساب می‌آید. اما این تا زمانی بود که روش CRISPR امکانپذیر نبود. در این روش که محققان روی موشها انجام داده‌اند بارکدهای ژنتیکی خاصی ایجاد می‌شوند. با بازخوانی این بارکد می‌توان تمامی تاریخچه‌ای تحول این نورون را مشخص کرد. این روش در بررسی مغز با دیدگاه تحولی اکتشافی بسیار مهم و ارزشمند است.

4.نوع جدیدی از سلول‌های عصبی در قشر مغز که ممکن است فقط مخصوص انسان باشند

دانشمندان سال‌های مختلف به دلیل شباهت‌هایی که بین مغز انسان و جانداران مختلف مانند موش و پریمات‌ها از مطالعات جانوری استفاده می‌کردند. در حال حاضر نیز با این استدلال که سلول‌های مغزی انسان و این حیوانات از یک نوع است مطالعاتی که روی انسان ممکن نیست را روی حیوانات انجام می‌دهند. در همین رابطه اما محققان در مجارستان نوع جدیدی از سلول‌های عصبی را مشاهده کرده‌اند که به آنها نورون‌ گل رز می‌گویند. این نورورنها رشته‌هایی را در گره متراکمی دور مرکز سلول دارند که از نمای دور شبیه به گل رز هستند. این دانشمندان عنوان می‌کنند که چنین سلول‌هایی امکان دارد فقط مختص انسان و یا پریماتها باشد هرچند که آن را در حیوانات هنوز مشاهده نکرده‌اند. در مورد کارکرد و اهمیت این سلول‌ها تحقیقات ادامه دارد.

5.ارتباط روده و مغز از طریق ارتباط مستقیم کالبدشناختی قوی‌تر رشد می‌کند

روده از اندام‌ها مهم در بدن است که جزو دستگاه گوارش و هضم غذا است. این اندام از چنان سیستم و ارتباط عصبی برخوردار است که محققان به آن مغز کوچک می‌گویند. جدیدا پژوهشگران به این نکته پی بردند که روده دارای سلول‌هایی است که خود دارای انشعابات و خروجی‌هایی شبیه پا هستند. این سلول‌ها با هم و بصورت مستقیم با مغز در ارتباط هستند. همچنین این سلول‌ها از مواد شیمیایی که خود انتقال دهنده عصبی هستند مانند گلوتامات و سروتونین استفاده می‌کنند. یکی از این اعصاب مهم عصب واگ است که این سلول‌ها با آنها در ارتباطند. عصب واگ با اندامهای حیاتی مانند ششها در ارتباط است. همچنین این سلول‌ها با سیستم مرکزی مسیر پاداش در مغز در ارتباطند و می‌توانند بر ویژگی‌های روانشناختی و هیجانی مغز هم تاثیر بگذارند. این کشف می‌تواند راه‌های جدید برای درمان مشکلات خوردن و چاقی مفرط و افسردگی باشد.